W niedzielę 18 maja 2025 roku Polacy wybiorą Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Głosowanie to fundament demokracji – każdy głos ma znaczenie, a uczciwość procesu wyborczego to wspólna odpowiedzialność obywateli, instytucji i służb porządkowych. Co jednak zrobić, gdy podczas głosowania zauważysz nieprawidłowości? Czy wiesz, gdzie je zgłaszać i jakie działania możesz podjąć, by chronić uczciwość wyborów?
Jakie nieprawidłowości mogą wystąpić w trakcie wyborów?
Nieprawidłowości podczas głosowania mogą przyjmować różne formy – od naruszenia ciszy wyborczej, przez niepoprawną pracę komisji, aż po przypadki poważnych przestępstw wyborczych, takich jak fałszowanie głosów czy kupowanie poparcia. Oto najczęstsze sytuacje, które powinny zwrócić Twoją uwagę:
-
Agitacja w dniu ciszy wyborczej, czyli rozklejanie plakatów, rozdawanie ulotek, publikowanie materiałów promujących kandydatów lub ich oczerniających.
-
Niewłaściwe wydawanie kart do głosowania, np. brak pieczęci, wydanie dwóch kart tej samej osobie, brak wpisu w rejestrze.
-
Brak bezstronności członków komisji, nieodpowiednie zachowanie, komentowanie preferencji wyborczych, faworyzowanie konkretnych kandydatów.
-
Utrudnianie dostępu do lokalu wyborczego, w tym osobom starszym, niepełnosprawnym czy osobom bez stałego meldunku.
-
Obecność osób trzecich w lokalu, które nie są członkami komisji ani obserwatorami uprawnionymi do przebywania podczas głosowania.
-
Nieuprawnione filmowanie lub fotografowanie, które może naruszać prywatność głosujących.
-
Próby wpływania na głosujących, np. poprzez zastraszanie, oferowanie korzyści materialnych czy inne formy nacisku.
Gdzie i jak zgłosić naruszenia?
Jeśli jesteś świadkiem któregokolwiek z powyższych zdarzeń, masz prawo – a wręcz obowiązek – zgłosić nieprawidłowości odpowiednim organom:
-
Obwodowa Komisja Wyborcza – to pierwszy krok, szczególnie gdy problem dotyczy organizacji lokalu wyborczego lub zachowania jego członków.
-
Komisarz Wyborczy lub Państwowa Komisja Wyborcza (PKW) – gdy sytuacja wymaga reakcji instytucji nadrzędnych lub masz wątpliwości co do przebiegu głosowania w większej skali.
-
Policja – w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa wyborczego, np. kupowania głosów, zastraszania czy zakłócania głosowania.
-
Ruch Ochrony Wyborów (ROW) – to obywatelska inicjatywa, która przyjmuje zgłoszenia od wyborców i mężów zaufania. Organizacja prowadzi dyżury telefoniczne oraz dokumentuje przypadki naruszeń, które mogą być wykorzystane jako dowody przy ewentualnym składaniu protestów wyborczych.
Numery telefonów do ROW: 696 716 247, 571 354 264, 503 690 701, 571 354 306, 501 318 368. Dodatkowo od godziny 14 w dniu wyborów działa infolinia: 885 546 825.
Cisza wyborcza w Świnoujściu – co wolno, a czego nie? Sprawdź, zanim złamiesz prawo
Co musi zawierać skuteczne zgłoszenie?
Aby zgłoszenie było skuteczne i mogło być wykorzystane jako materiał dowodowy, powinno zawierać:
-
datę i godzinę zdarzenia,
-
dokładne miejsce (adres lokalu, nazwa komisji),
-
opis sytuacji,
-
dane świadków (jeśli są dostępne),
-
dokumentację (zdjęcia, nagrania – oczywiście z zachowaniem prawa do prywatności),
-
Twoje dane kontaktowe (opcjonalnie – w zależności od formy zgłoszenia).
Kiedy można złożyć protest wyborczy?
Jeśli uznasz, że zaobserwowane nieprawidłowości mogły wpłynąć na wynik wyborów, masz prawo złożyć protest wyborczy:
-
Termin: do 14 dni od ogłoszenia wyników przez PKW.
-
Forma: pisemnie do Sądu Najwyższego.
-
Zawartość: imię i nazwisko, adres, PESEL, opis naruszeń, wskazanie dowodów, podpis.
Sąd Najwyższy rozpatrzy protest i podejmie decyzję, czy dane naruszenia miały wpływ na wynik wyborów.
Dlaczego to ważne?
Każde zgłoszenie ma znaczenie. Nawet drobne nieprawidłowości mogą wpłynąć na ogólny przebieg wyborów i podważyć zaufanie obywateli do demokratycznych instytucji. W 2025 roku, kiedy emocje polityczne sięgają zenitu, a stawka jest wyjątkowo wysoka, rola odpowiedzialnych obywateli jest nie do przecenienia.
Podsumowanie
Jeśli podczas głosowania zauważysz coś niepokojącego – nie czekaj. Zareaguj. Demokracja potrzebuje Twojej czujności i odwagi. Wybory to nie tylko głos wrzucony do urny, ale też świadoma odpowiedzialność za ich przebieg. Zgłoś nieprawidłowość, chroń swój głos i wspieraj uczciwość procesu wyborczego. Tylko razem możemy zadbać o wolne i sprawiedliwe wybory w Polsce.
